Larry Fink, CEO van BlackRock, geeft zelden interviews. Voor ons maakt de 70-jarige topbelegger een uitzondering. En hoewel je hoofd bijna gaat duizelen bij de enorme vermogens die zijn bedrijf beheert, blijft de winkelierszoon en self made ondernemer daar nuchter onder: “We zijn dit bedrijf ooit gestart om steeds meer mensen te helpen aan financieel welzijn. Dat is ons doel, nog altijd: wij helpen onze klanten en de mensen die zij bedienen bij het investeren en sparen voor de dingen die zij belangrijk vinden: de opleiding van hun kinderen, het kopen van een huis. Of hun pensioen.”

Fink doet dat niet alleen: hij startte zijn bedrijf 35 jaar geleden met een aantal partners en werkt sinds 25 jaar ook in Nederland. Om de juiste beleggingskeuzes te kunnen maken, heeft BlackRock duizenden specialisten in huis die continu overal ter wereld de economische en maatschappelijke ontwikkelingen volgen. Zodat ze weten waar groei en krimp te verwachten zijn. En in overleg met hun klanten tijdig de juiste beleggingskeuzes kunnen maken.

BlackRock is ‘s werelds grootste vermogensbeheerder. Wat is uw geheim?
“Wij hebben een bedrijf en een team opgebouwd rond het concept van langetermijndenken. Vanuit de overtuiging dat beleggen over een lange periode de beste manier is om vermogen op te bouwen. Wij willen problemen voor onze cliënten oplossen door met ze samen te werken, ze inzicht te geven, te helpen bij het benutten van langetermijnkansen in de markt en met het inbouwen van veerkracht in hun portefeuilles.”

U beheert giga vermogens; hoe is het om daarvoor verantwoordelijkheid te zijn?
“Het geld dat wij beheren is van onze cliënten, die ons het beheer van hun beleggingen toevertrouwen. Dat is inderdaad een enorme verantwoordelijkheid. Alles wat wij doen, moet in hun beste economische langetermijnbelangen zijn.”

Veel daarvan is pensioengeld?
“Ja, daarin zijn wij een van de grootste ter wereld. Meer dan de helft van de aan ons toevertrouwde activa zijn van pensioenfondsen. Wij beheren het pensioengeld voor meer dan 50 miljoen mensen. Verantwoordelijk en mooi werk. Niets is méér voor de lange termijn dan dat.”

Wat is jullie rol daarbij?
“Wij adviseren én voeren uit, volgens de regels en uitgangspunten van onze klanten. Wij helpen partijen zoals Pensioenfonds Detailhandel zodat zij hun deelnemers een goed pensioen kunnen bieden als die stoppen met werken. Onze rol is te anticiperen op korte- en langetermijntrends in de wereldeconomie die de beleggingen van onze klanten kunnen beïnvloeden – denk aan demografie, overheidsbeleid, technologische vooruitgang, inflatie, geopolitiek of de energietransitie – en onze klanten op basis daarvan te adviseren over hun beleggingen. Maar onze klanten bepalen de richtlijnen voor de beleggingskeuzes.” 

U zei onlangs dat u ‘de wereldeconomie ziet versnipperen’. Wat bedoelt u daarmee?
“De laatste tijd, zeker sinds de Russische inval in Oekraïne, zien we als gevolg van toenemende geopolitieke spanningen meer protectionisme, beperkende maatregelen en meer focus op nationale veiligheid. Denk aan Brexit, onrust in het Midden-Oosten, politieke polarisatie in de VS en de internationale reactie op de Russische inval in Oekraïne. Al deze schokken hebben ook de toeleveringsketens veranderd. De pandemie benadrukt dat bevoorradingsketens veerkrachtig moeten zijn. Of het nu gaat om voedsel en energie of om computerchips en AI; bedrijven en landen willen niet afhankelijk zijn van leveringsketens die blootstaan aan geopolitieke spanningen. Steeds vaker halen ze hun essentiële goederen liever van dichtbij, ook al betekent dat hogere prijzen. Dat leidt tot een minder geïntegreerde, meer gefragmenteerde wereldeconomie.”

Wat verwacht u voor heel 2023 en daarna?
“De afgelopen decennia waren de financiële markten meestal stabiel. Die tijd is voorbij, voorlopig; 2022 was economisch gezien een van de meest uitdagende jaren in de geschiedenis, waarbij voor het eerst in decennia zowel de aandelen- als de obligatiemarkten daalden. De uitdagingen hebben zich in 2023 voortgezet: half maart zagen we het grootste bankfaillissement in de Verenigde Staten sinds 2008 – de wortels van deze regionale bankcrisis waren een klassieke asset-liability mismatch – onbalans tussen de verplichtingen en de reserves. Die kwam aan het licht door een snelle stijging van de rente. De eerste dominosteen die viel was Silicon Valley Bank.”

Hoe erg is dat, als een bank omvalt?
“Het idee dat geld niet veilig is in een bank is zeer ingrijpend. Dit heeft op lange termijn gevolgen voor de banksector en de markten: meer strengere regels voor banken en daardoor een grotere rol voor non-bancaire geldverstrekkers op de financieringsmarkten. Het zou bijvoorbeeld meer banken kunnen dwingen om over te stappen van leningen met een vaste rente en looptijd naar leningen met variabele rente. Dat zou grote gevolgen hebben voor de Amerikaanse economie.”

Waar gaat het heen met de wereldeconomie?
“We moeten wennen aan een veel hoger niveau van marktvolatiliteit. De grootste zorg is de haperende groei. Naarmate we verder in 2023 komen, is er door de stijgende rente en de gespannen overheidsfinanciën minder geld om de economie te stimuleren. Daardoor zal de particuliere sector een grotere rol moeten spelen in de verbetering van de levensstandaard.”

En de inflatie?
“Onder meer door de versnippering van de wereldeconomie en de toeleveringsketens zal ook de inflatie aanhouden – de komende jaren waarschijnlijk dicht bij 3,5% of 4%.”

Wat adviseert u uw klanten bij al die onzekerheid?
“Het is belangrijker dan ooit dat we de hoop herstellen. Er heerst vandaag zoveel angst en onzekerheid. Maar ik blijf een optimist: de wereld heeft ook eerdere crises doorstaan. Door problemen aan te pakken, ons een betere toekomst voor te stellen, verbindingen te leggen en innovatie te stimuleren. Vandaag moeten we hetzelfde doen.”

Bij ESG-beleggingen was het vroeger of/of: rendement of duurzaamheid, positieve impact of meer dollars/euro's. Zou u zeggen dat dit een omslagpunt heeft bereikt?
“Zeker. Klimaatrisico’s betekenen ook beleggingsrisico’s. Toen ik dat in 2020 schreef in mijn jaarlijkse brief aan CEO's, weerspiegelde dat een verschuiving die al een tijdje gaande was. De energietransitie zal gevolgen hebben voor de economie, de activaprijzen en de beleggingsprestaties. Wij helpen onze cliënten de overgang naar lagere koolstofemissies te volgen, net zoals zij elke andere factor van beleggingsrisico volgen. Zij willen onze hulp om te begrijpen hoe de koolstofuitstoot zich in de toekomst waarschijnlijk zal ontwikkelen, hoe het overheidsbeleid die ontwikkeling zal beïnvloeden en wat dat betekent voor de beleggingsrisico's en -kansen.”

Waar ziet u nog meer kansen en uitdagingen voor duurzaam beleggen?
“De energietransitie zal de ontwikkeling van veel duurzame, schaalbare startups ondersteunen, maar ik denk ook dat sommige van de aantrekkelijkste kansen in de komende jaren te vinden zullen zijn in de energietransitie, waaronder infrastructuur. De volgende 1.000 unicorns (startups die doorgroeien naar een waarde van meer dan $ 1 miljard, red.) zullen niet vooral zoekmachines en social media bedrijven zijn, maar duurzame, schaalbare innovators: startups die de wereld helpen koolstofvrij te worden en de energietransitie voor alle consumenten betaalbaar te maken.”

De verduurzaming zet door?
“Mensen zien duidelijk het belang van energiezekerheid en de noodzaak van meer investeringen in energie-infrastructuur. Regeringen nemen grotere stappen in CO2-reductie. Wij zien dat de Inflation Reduction Act in de VS aanzienlijke mogelijkheden schept voor investeerders om kapitaal in te zetten voor de energietransitie, onder meer in bestaande en opkomende technologieën zoals koolstofafvang en groene waterstof. Op dit moment zijn milieuvriendelijke goederen en diensten vaak duurder dan andere opties. We moeten manieren vinden om groene producten betaalbaarder te maken, zodat de energietransitie voor iedereen ordelijk en eerlijk verloopt.”

Hoe helpt BlackRock Pensioenfonds Detailhandel bij verantwoord beleggen?
“Pensioenfonds Detailhandel heeft haar eigen ESG-beleid vastgesteld waarin bijvoorbeeld keuzes staan voor de ESG-thema’s waarop ze willen focussen, hoe ze het ESG-beleid inhoud geven en welke doelen ze daarbij stellen. Wij adviseren ze daarin niet, maar faciliteren wel zodanig dat het pensioenfonds dit beleid ook in de praktijk kan uitvoeren.”

Bepalen jullie de beleggingskeuzes?
“Nee, wij adviseren ze daarin wel, onderbouwd met onderzoek, gegevens en analyses, maar bieden onze klanten de keuzevrijheid in hoe zij willen beleggen en waarin. Zo helpen wij Pensioenfonds Detailhandel bijvoorbeeld bij het maken van de beleggingskeuzes richting ‘net zero’, rekening houdend met de invloed van overheidsbeleid en de beleggingsrisico's en -kansen.”

Is dat pad naar net zero al helder?
“Nee, we weten niet exact hoe de overgang precies zal verlopen, en wanneer. Overheidsbeleid, technologische innovatie en consumentenvoorkeuren zullen uiteindelijk het tempo en mate bepalen van de decarbonisatie. Het is onze taak om verschillende scenario's te doordenken en te modelleren om de gevolgen voor de portefeuilles van onze klanten te begrijpen.”

Hoe werken jullie daar naartoe?
“We doen enorm veel onderzoek om te zorgen dat wij de beste beleggingsbeslissingen nemen. We kijken naar wat er in de economie en de markten gebeurt en wat overheden doen, en proberen op basis daarvan te voorspellen hoe het verder gaat. Daarbij kijken we met name naar scenario’s van de koolstoftransitie, omdat we verwachten dat die een grote impact zal hebben op beleggingen en rendementen. Zo helpen we ook Pensioenfonds Detailhandel bij het kiezen van haar eigen koers. Toen Pensioenfonds Detailhandel haar leden vroeg wat zij wilden op het gebied van verantwoord beleggen, analyseerde BlackRock de gevolgen voor andere doelstellingen zoals risico's en rendement, voordat Pensioenfonds Detailhandel de uiteindelijke beslissing nam.”

U pleit voor langetermijnkapitalisme. Wat houdt dat in?
“Ik geloof dat succesvolle CEO's de noodzaak begrijpen om banden op te bouwen met het volledige scala van hun stakeholders – maar vooral met hun werknemers. In een wereld waarin het vermogen van bedrijven om het beste talent aan te trekken het verschil kan betekenen tussen succes en mislukking, is het opbouwen van banden die verder gaan dan alleen een salarisstrookje belangrijker dan ooit.”

Bedrijven moeten meer kijken naar hun rol in de samenleving?
“Inderdaad. Het is meer dan ooit van belang om het doel van je bedrijf centraal te stellen in je relaties met je stakeholders. Wat is je betekenis voor de mensen om je heen, voor je medewerkers, je omgeving? Als CEO moet je ook laten zien hoe je bedrijf een sociale bijdrage levert en alle belanghebbenden dient, zodat je duurzaam rendement kunt maken, ook voor de aandeelhouders. Bedrijven die focussen op wat goed is voor álle betrokkenen, zullen succesvol zijn.”

Tot slot: heeft u nog een laatste boodschap voor onze deelnemers?
“Als je je geld investeert, is dat in wezen een daad van optimisme over de toekomst; dat morgen beter zal zijn dan vandaag, voor jou en voor je kinderen. Bij BlackRock beheren we het pensioengeld voor meer dan 50 miljoen mensen. Het is onze taak hen hoop te geven en hun vermogen zo goed mogelijk te laten groeien. Zodat zij straks kunnen genieten van een waardig en fatsoenlijk pensioen.”